Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πόσες θεατρικές σκηνές λειτουργούν αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα και με ποιο τρόπο καταφέρνουν να ανταπεξέλθουν στις οικονομικές τους ανάγκες; Γνωρίζετε ποια θέατρα εξαρτώνται άμεσα από το Υπουργείο Πολιτισμού και αν υπάρχει θεσμοθετημένο πλαίσιο σχετικά με τις επιχορηγήσεις των θεατρικών σκηνών του ελεύθερου θεάτρου; Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου αναζητάμε απαντήσεις σε καίρια ερωτήματα σχετικά με τη θεατρική πραγματικότητα στην Ελλάδα του 2015.
Η καταγωγή της τέχνης που ονομάζουμε θέατρο μπορεί να αναζητηθεί στην Αρχαία Αθήνα και στις εορταστικές εκδηλώσεις προς τιμήν του Θεού Διονύσου και πιο συγκεκριμένα στο Διθύραμβο. Στην εξέλιξή του, το αρχαίο ελληνικό δράμα παρουσιαζόταν σε θέατρα που συνήθως χτίζονταν δίπλα σε ναούς και πάντα με αφορμή κάποια από τις Μεγάλες Γιορτές της Ελλάδας. Οι ποιητές έγραφαν τα έργα τους με σκοπό να διαγωνιστούν στα Μεγάλα Διονύσια, ένας χορηγός που τότε ονόμαζαν «πάτρονα» αναλάμβανε τα έξοδα της παράστασης και η πολιτεία αναλάμβανε να πληρώσει τους ηθοποιούς. Στη μεγάλη αυτή Γιορτή μπορούσαν να συμμετάσχουν όχι μόνο ευυπόληπτοι Αθηναίοι, αλλά και επίσημοι εκπρόσωποι από τις άλλες πόλεις-κράτη.
Όλα αυτά στην πολύ καλά οργανωμένη κοινωνία της εποχής εκείνης. Σήμερα, το θεατρικό γίγνεσθαι είναι λίγο πιο περίπλοκο, όπως άλλωστε και η εποχή μας. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει κάποια επίσημη καταγραφή των θεάτρων που λειτουργούν, παρότι πηγή του Υπουργείου Πολιτισμού μάς είπε ότι βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία επικαιροποίησης του διαδικτυακού κόμβου με τους χώρους θεατρικής τέχνης που λειτουργούν στη χώρα μας. Η ίδια πηγή μάς πληροφόρησε ότι στην Αθήνα λειτουργούν συνολικά 130 θεατρικές σκηνές και χώροι τέχνης. Από την άλλη, εκπρόσωπος του Πανελλήνιου Επιστημονικού Συλλόγου Θεατρολόγων μάς δήλωσε ότι έχει ξεκινήσει μία έρευνα και ως εκ τούτου καταγραφή των θεατρικών χώρων της Αθήνας, όμως δεν έχει ολοκληρωθεί και δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή διαθέσιμα στοιχεία.
Το πλαίσιο λειτουργίας των θεατρικών θεσμών υπό τη δικαιοδοσία του Υπουργείου Πολιτισμού είναι λίγο ως πολύ γνωστά. Στο Υπουργείο Πολιτισμού υπάγονται τα λεγόμενα κρατικά θέατρα, το Εθνικό θέατρο, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, και η Εθνική Λυρική Σκηνή, τα Μέγαρα Μουσικής Αθηνών και Θεσσαλονίκης, τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.) αλλά και το Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου.
Οι θεσμοί αυτοί, έρχονται στο προσκήνιο δυστυχώς όχι μόνο για το καλλιτεχνικό τους πρόγραμμα, αλλά κυρίως λόγω χρεών, διοικητικών διαφωνιών και παραιτήσεων, αφού τα πρόσωπα και οι πολιτικές τους αλλάζουν τόσο συχνά όσο οι κυβερνήσεις της χώρας μας τα τελευταία χρόνια. Με πιο πρόσφατη πράξη στο δράμα την άρνηση παραίτησης του Καλλιτεχνικού Διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου κ. Σωτήρη Χατζάκη μετά από σχετικό αίτημα του αν. Υπουργού Πολιτισμού κ. Νίκου Ξυδάκη, αλλά και την ξαφνική προκήρυξη θέσης νέου Καλλιτεχνικού Διευθυντή για το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας στη θέση του Θοδωρή Αμπαζή, οι δομές των θεατρικών αυτών φορέων φαίνεται πως είναι σαθρές και χαρακτηρίζονται από έλλειψη ενιαίας πολιτιστικής πολιτικής.
Τα πράγματα δε φαίνονται καλύτερα για το Ελεύθερο Θέατρο. Σύμφωνα με τα στοιχεία που αναρτήθηκαν το Φεβρουάριο του 2012 στην Πύλη Πολιτιστικών Φορέων του Υπουργείου Πολιτισμού, το 22% των φορέων που υπέβαλαν αίτημα χρηματοδότησης αφορούσαν τη θεατρική τέχνη. Το ζήτημα των κρατικών επιχορηγήσεων αποτελεί ανοιχτή πληγή, αφού από το 1979 που καθιερώθηκαν από το Υπουργείο Πολιτισμού, δεν υπήρξε ποτέ μια ξεκάθαρη και σταθερή πολιτική σχετικά την διάθεσή τους στις σκηνές του Ελεύθερου Θεάτρου. Από τους 60 θιάσους που δικαιούνταν επιχορήγηση από τη σεζόν 2011-2012, μόνο οι 28 έλαβαν μόλις το ¼ του ποσού που τους αναλογούσε (συνολικά 2.000.015 ευρώ), ενώ δεν έχουν ακόμα απάντηση για το πότε και εάν θα εισπράξουν τα υπόλοιπα. Η ‘Ασπα Τομπούλη, αντιπρόεδρος της Ένωσης Μη Κερδοσκοπικών Θιάσων, αναφέρει πως
«Είναι πάγιο αίτημα της ΕΜΚΕΘΙ να δοθεί το υπόλοιπο ποσό από τις επιχορηγήσεις 2011-12 και να συνεχιστεί ο θεσμός των επιχορηγήσεων κατά τον οποιοδήποτε τρόπο. Είναι πάρα πολύ δύσκολο να υπάρξει θεατρική δημιουργία χωρίς να υπάρχει έστω και μια στοιχειώδης υποστήριξη, αλλά και χωρίς τη χάραξη μιας γενικότερης πολιτικής γύρω από το θέατρο.Εκπρόσωπος του Υπουργείου Πολιτισμού αναφέρει ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν χρήματα. Ωστόσο, και σύμφωνα με τις προγραμματικές δηλώσεις της νέας κυβέρνησης, το νέο ΕΣΠΑ 2014-2020, που όμως δεν έχει προκηρυχθεί ακόμα, θα δώσει μια ανάσα.
Κρατικές επιχορηγήσεις και ΕΣΠΑ είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Χωρίς μία διαχρονική πολιτική για το θέατρο και χωρίς σχέδιο κρατικής ενίσχυσης-επιχορήγησης – όπως γίνεται σε όλη την Ευρώπη, παρά τις περικοπές των τελευταίων χρόνων, λόγω κρίσης – η επιβίωση των αστικών, μη κερδοσκοπικών θιάσων, που αποτελούν το πιο ποιοτικό και δημιουργικό κομμάτι του Ελληνικού θεάτρου, είναι πραγματικά δύσκολη».
Αν η Αθήνα παραμένει θεατρικά αχαρτογράφητη, τότε τα πράγματα δυσκολεύουν για τις σκηνές της Περιφέρειας, όπου τα μέσα και ο αριθμός των θεατών μειώνεται σημαντικά. Παρ’ όλα αυτά, εντοπίσαμε ενδεικτικά δυο παραδείγματα, ανάμεσα σε πολλά άλλα, θεατρικών σκηνών που δραστηριοποιούνται στη Θεσσαλονίκη και το Αγρίνιο, οι οποίες σε πείσμα των καιρών προσπαθούν να επιβιώσουν εν καιρώ κρίσης. Βασική πηγή χρηματοδότησης το πρόγραμμα Ε.Σ.Π.Α. για το νεοσύστατο Θέατρο Εταιρότητα (πρώην Ακτίς Αελίου) στη Θεσσαλονίκη, που καλλιτεχνικό στόχο έχει το διάλογο τόσο με κλασικά, όσο και με σύγχρονα κείμενα.
Η Μελίνα Γαρμπή, εκπρόσωπος του θεάτρου, σημειώνει ότι
«Λόγω της λήξης των προγραμμάτων Ε.Σ.Π.Α. για τον πολιτισμό, της αδιευκρίνιστης πολιτικής σε σχέση με τις επιχορηγήσεις των ανεξάρτητων θεατρικών σχημάτων, και των ολοένα αυξανόμενων απαιτήσεων για τη συντήρηση των θεατρικών χώρων, η επιβίωση μιας ανεξάρτητης θεατρικής σκηνής στην Ελλάδα σήμερα είναι εξαιρετικά επισφαλής. Παρ’ όλα αυτά, στο Θέατρο Εταιρότητα προσπαθούμε, πέραν της επιβίωσης, να διασφαλίζονται άρτιες κατά το δυνατόν συνθήκες καλλιτεχνικής δημιουργίας».
Και φαίνεται ότι η δημιουργία αποτελεί το βασικό κίνητρο και την κινητήρια δύναμη όλων των ανεξάρτητων σκηνών. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα του Μικρού Θεάτρου στο Αγρίνιο, ιδιωτική πρωτοβουλία της Κατερίνας Καραδήμα. Το θέατρο λειτουργεί τόσο ως χώρος παραστάσεων, όσο και ως εργαστήρι με θεατρικά δρώμενα και σεμινάρια για παιδιά και ενήλικες. Η ίδια η ηθοποιός και σκηνοθέτιδα μάς εξηγεί:
«Είναι ένας βιώσιμος οργανισμός, ο οποίος παράγει και δημιουργεί χωρίς καμιά θεατρική-καλλιτεχνική επιδότηση ή επιχορήγηση, αν και κάτι τέτοιο θα ήταν ιδιαίτερα λυτρωτικό. Δεν είναι και πολλές οι ανεξάρτητες θεατρικές σκηνές στην Ελλάδα και ίσως θα έπρεπε να στηρίζονται με κάποιο κρατικό φορέα. Πρόκειται λοιπόν για μια ανεξάρτητη θεατρική σκηνή στο Αγρίνιο που στηρίζεται από ανθρώπους που αγαπούν το θέατρο, είτε από τη βιωματική του πλευρά, είτε από την πλευρά του θεατή. Δύσκολο για τις εποχές που ζούμε, αλλά και η αρχική σκέψη της ίδρυσης μιας θεατρικής σκηνής στο Αγρίνιο φάνταζε τρελή και ακατόρθωτη».
Ο Θωμάς Μοσχόπουλος, λίγο πριν από την λήξη της θεατρικής σεζόν, δηλώνει ικανοποιημένος από την πρώτη χρονιά επαναλειτουργίας του Θεάτρου Πόρτα. Ο ρόλος του, άλλωστε, ως Καλλιτεχνικού Διευθυντή είναι δύσκολος, καθώς οφείλει στις επιλογές του να ακούει το κοινό, χωρίς όμως το κοινό να τον παρασύρει. Παρ’ όλα αυτά, πιστεύει ότι η δεύτερη χρονιά λειτουργίας του θεάτρου θα είναι πιο ενδεικτική των προθέσεων του κοινού.
Ο ίδιος έχοντας υπάρξει μέλος επιτροπής του Υπουργείου Πολιτισμού για τις θεατρικές επιχορηγήσεις επισημαίνει τη σημασία τους, αναφέροντας ότι
«Οι επιχορηγήσεις είναι ένα πολύ σοβαρό θέμα. Είναι ασαφές ποια πολιτική θέλει να ακολουθήσει το Υπουργείο. Χρειάζονται άνθρωποι που να προτείνουν, άνθρωποι με όραμα. Στην Ελλάδα, οι άνθρωποι δε μπορεί να συμφωνήσουν. Πρέπει να επιχορηγείται η συνέπεια, η πρωτοβουλία. Και να ακολουθηθεί πολιτική με συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Λείπει η πολιτιστική πολιτική, δεν αρκεί η πρόθεση, πρέπει να υπάρχει γνώση και τριβή. Χρειάζεται να επιδοτηθεί το κομμάτι της Τέχνης που δεν πρέπει να εξαρτάται από τα εισιτήρια».Η συζήτηση για τις θεατρικές πρακτικές στην Ελλάδα έχει ανοίξει εδώ και πολύ καιρό και μπορεί να συνεχίζεται για ακόμα περισσότερο. Μέσα από τις συζητήσεις μας με τους ανθρώπους που κάνουν θέατρο στην Ελλάδα, το μεγαλύτερο κενό εντοπίζεται στη χάραξη ενιαίας και συγκεκριμένης πολιτικής που θα διασφάλιζε την ομαλή λειτουργία των θεατρικών φορέων. Από την άλλη πλευρά, χρειάζεται εξειδικευμένη έρευνα και καταγραφή όχι μόνο των θεατρικών σκηνών που λειτουργούν σήμερα, αλλά και των προβλημάτων και ελλείψεών τους.
elculture.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Γράψτε το σχόλιο σας και πατήστε "Δημοσίευση σχολίου" παρακάτω. Αν θέλετε να γυρίσετε πίσω στο blog ακολουθήστε τον σύνδεσμο.
<<Επιστροφή στο blog